Günümüzde sanayi ve teknolojinin hızla gelişmesi, üretim süreçlerinde otomasyonu ve dijitalleşmeyi artık bir zorunluluk haline getirdi. Robotik sistemler sayesinde hem maliyetler düşüyor hem de üretimde verimlilik artıyor. Bu gelişmeleri fark eden devlet kurumları da firmaların bu dönüşüme ayak uydurabilmeleri için birçok farklı destek ve teşvik mekanizması geliştirdi. Özellikle robotik otomasyon teşvikleri, devlet hibeleri sanayi 4.0 ve KOSGEB robot desteği gibi programlar sayesinde girişimciler, teknolojik yatırımlarını daha güvenle yapabiliyor. Bu makalede, robotik otomasyon alanında yatırım yapmak isteyen kişi ve kurumlara yönelik sunulan destekleri, hangi kurumun ne tür avantajlar sağladığını ve bu desteklerden nasıl faydalanılabileceğini detaylarıyla ele alacağız.
Robotik Otomasyon Yatırımları Devlet Teşvik Kapsamına Giriyor Mu?
Günümüzde teknolojinin geldiği nokta, üretimden hizmete, tarımdan sağlık alanına kadar hemen her sektörde robotik otomasyon teşvikleri gibi kavramları daha da gündeme getiriyor. Bu alana yönelik yatırımların artması, hem verimliliği hem de rekabetçiliği ciddi anlamda yükseltiyor. Hal böyle olunca devlet de bu yatırımların arkasında duruyor ve farklı teşvik modelleriyle firmaları destekliyor. Peki bu destekler nelerdir? Gerçekten robotik yatırım yapan her firma bu teşviklerden faydalanabilir mi? İşte bu yazıda, devlet hibeleri endüstri 4.0 düzleminde sunulan tüm destekleri adım adım ele alacağız.
Kısaca belirtmek gerekirse, robotik otomasyon yatırımları bugün devlet destekleri kapsamına net şekilde girmektedir. Hatta bu yatırımlar, dijital dönüşüm ve verimlilik artışı sağladığı için bazı durumlarda öncelikli destek kapsamında değerlendirilir. Özellikle sanayi dijitalleşme hibeleri ve robot teknolojisi devlet desteği gibi başlıklar altında, özel programlarla hibeler ve geri ödemesiz krediler sunulmaktadır.
KOSGEB’in Robotik Projelere Sağladığı Destekler Nelerdir?
Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı, yani KOSGEB, teknolojik gelişimi destekleme amacıyla özellikle KOBİ’lere yönelik önemli destekler sağlamaktadır. Bu kapsamda KOSGEB robot desteği, hem prototip aşamasında hem de üretim bandında robot kullanımını hedefleyen firmalara yöneliktir. Ar-Ge, ür-Ge ve yalınlaşma odaklı projelerde robot teknolojisi kullanımı öncelikli destek alanları arasındadır.
KOSGEB’in sunduğu önemli destek başlıkları şunlardır:
- Teknoyatırım Destek Programı
- Stratejik Ürün Destek Programı
- Ar-Ge, Ür-Ge ve İnovasyon Destekleri
Bu programlar sayesinde, şirketler robot teknolojisi devlet desteği ile tüm teknolojik altyapılarını kurabilir ya da güncelleyebilir. Geri ödemesiz hibelerin oranı projeye göre değişmekle birlikte %60’lara kadar çıkabilmektedir.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Hangi Hibeleri Sunuyor?
Türkiye’de robotik sistemler gibi ileri teknolojilere dayalı yatırımların artmasında en büyük aktörlerden biri Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’dır. Bu bakanlık, endüstri otomasyon hibe programı dahilinde çeşitli destek paketleri sunmaktadır. Özellikle Verimlilik Arttırma Projeleri (VAP) ve Dijital Dönüşüm Destekleri ile sanayi dijitalleşme hibeleri sağlanarak firmaların dönüşüm süreci teşvik edilmektedir.
Ayrıca, TÜBİTAK ile ortak yürütülen projelerde de öncelikli teknoloji alanlarına %75’e kadar hibe imkânı tanınmakta; Ar-Ge desteği otomasyon projelerinde kritik bir finansman kaynağı yaratılmaktadır. Özellikle otomasyon sistemlerinin yerli yazılım ve donanımlarla geliştirilmesi durumunda, yerli teknoloji kullanımına ayrıca destek verilmektedir.
Yatırım Teşvik Belgesi Robotik Sistemler İçin Nasıl Alınır?
Çoğu firma için “yatırım teşvik belgesi nedir, neden almalıyım?” sorusu ilk etapta kafa karıştırabilir. Ancak bu belge, robotik sistemler gibi büyük yatırımlar için kritik bir avantaj sunar. Yatırım teşvik belgesi robot teknolojileri için alındığında, şirket vergi indirimi, gümrük muafiyeti, KDV istisnası, faiz indirimi gibi birçok avantajdan aynı anda faydalanabilir.
Bu belgeyi alabilmek için Yatırım Teşviki Genel Müdürlüğü’ne proje dosyasıyla başvuru yapmak gerekir. Projede, robotik sistemin kurulum detayları, maliyet planı, teknoloji seviyesi ve ithal/yerli dengesine dair bilgiler ayrıntılı biçimde yer almalıdır. Özellikle yerli makine destek programı kapsamında kullanılacak makineler belirtilirse, ek desteklerden yararlanma şansı artar.
Bölgesel Teşvikler ile Robotik Yatırım Maliyeti Nasıl Azaltılır?
Devletin sunduğu teşvikler yalnızca proje içeriğine değil, yatırımın yapılacağı bölgeye göre de şekilleniyor. Türkiye, yatırım teşvik sisteminde illeri sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyine göre 6 bölgeye ayırmıştır. Geri kalmış bölgelerde yapılacak yatırımlara daha yüksek oranlarda teşvik sunulmaktadır. Dolayısıyla bir firma, örneğin 5. ya da 6. bölgeye yatırım yaparsa, robotik otomasyon teşvikleri kapsamında çok daha avantajlı desteklere ulaşabilir.
Bu teşvikler arasında:
- SGK işveren prim desteği
- Gelir/kurumlar vergisi indirimi
- Yatırım yeri tahsisi
- Faiz veya kar payı desteği
gibi unsurlar yer alır. Özellikle SGK teşviki robot yatırımı yapmak isteyen firmalar için uzun vadede ciddi bir iş gücü maliyeti avantajı sağlayabilir.
Vergi İndirimi ve SGK Prim Desteği Gibi Avantajlar Nelerdir?
Robotik yatırımların devletten destek almasının en cazip yönlerinden biri de vergi ve SGK prim desteğidir. Robot teknolojisi devlet desteği çerçevesinde sunulan bu avantajlar, şirketlerin maliyetlerini düşürürken, projelerin daha kısa sürede geri dönüş almasını sağlar.
Vergi avantajları:
- KDV muafiyeti
- Gümrük vergisi muafiyeti
- Kurumlar vergisi indirimi (yatırımın büyüklüğüne göre %50’ye kadar)
SGK destekleri:
- İşveren primi indirimi (10 yıla kadar)
- Yeni istihdam yaratılması durumunda ek teşvikler
Özellikle SGK teşviki robot yatırımı gibi uygulamalar, robotik sistemlerin insan kaynağını tamamen ortadan kaldırmadığı, ancak verimliliği artırarak insan-robot işbirliği sağladığı projelerde çok daha etkili sonuçlar doğurmaktadır.
Ar-Ge ve Dijital Dönüşüm Destekleri Bu Alanda Kullanılabilir Mi?
Kesinlikle evet. Bugün Ar-Ge ve dijital dönüşüm destekleri, yalnızca yazılım veya biyoteknoloji gibi alanlarla sınırlı değil. Ar-Ge desteği otomasyon projelerinde de kullanılabiliyor. Bu noktada TÜBİTAK, KOSGEB ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın programları dikkat çekiyor.
TÜBİTAK TEYDEB programı kapsamında, robotik yazılım geliştirme, yapay zeka ile entegre sistemler, sensör tabanlı otomasyon çözümleri gibi pek çok projeye %75 oranına kadar hibe verilmektedir. Ayrıca, dijitalleşme destekleriyle firmaların veri toplama, analiz, bulut sistemleri entegrasyonu gibi alanlara yatırım yapması teşvik edilmektedir. Devlet hibeleri sanayi 4.0 anlayışı çerçevesinde bu destekler hızla genişlemekte ve özel sektörde büyük ilgi görmektedir.
Yerli Makine Alımlarında Ek Destekler Mevcut Mu?
Robotik sistem kurmak isteyen firmalar için makine parkı kurmak ciddi bir maliyet kalemidir. Bu noktada devlet, yerli üreticilerden alınacak makineler için ekstra teşvikler sunar. Özellikle yerli makine destek programı, yatırım teşfik belgesi kapsamına girdiğinde hem KDV muafiyeti hem de gümrük vergisi istisnası sağlanmaktadır.
Bu desteklerle birlikte, yerli makine kullanımı sayesinde hem ülke ekonomisi desteklenir hem de yatırımcı daha uygun maliyetle sistemini kurabilir. Ayrıca bazı durumlarda yerli makinelerle yapılan yatırımlara daha yüksek vergi indirimi oranları uygulanmaktadır. Bu da yatırımın geri dönüş süresini ciddi anlamda kısaltır.
Destek Başvurusu İçin Gereken Belgeler ve Süreçler Nelerdir?
Devlet desteklerinden faydalanmak isteyen girişimcilerin dikkat etmesi gereken en önemli unsurlardan biri başvuru sürecidir. Her kurumun başvuru koşulları farklı olmakla birlikte genel olarak aşağıdaki belgeler istenir:
- Proje tanıtım dosyası
- Fizibilite raporu
- Şirket faaliyet belgesi
- Vergi levhası
- Finansal tablolar
Başvuru süreci, destek türüne göre değişiklik gösterir. KOSGEB desteklerinde online sistem üzerinden başvuru yapılabilirken, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı destekleri için e-devlet üzerinden veya doğrudan müdürlüklere müracaat etmek gerekebilir. Ayrıca bazı desteklerde başvurular yalnızca yılın belirli dönemlerinde açılmaktadır.
Hangi Sektörler Robotik Yatırım Teşviklerinden Öncelikli Yararlanır?
Her ne kadar tüm sektörlere açık destekler bulunsa da, devlet bazı stratejik alanlara öncelik tanımaktadır. Bu sektörler şunlardır:
- Savunma sanayi
- Otomotiv ve yan sanayi
- Elektronik ve elektrikli makine üretimi
- Tarım teknolojileri
- Sağlık teknolojileri
Bu sektörlerde yapılan robotik otomasyon teşvikleri kapsamında yatırımlar, genellikle daha yüksek hibe oranlarına, daha uzun vergi indirimlerine ve daha cazip SGK teşviklerine sahip olur. Özellikle endüstri otomasyon hibe programı bu alanlarda projelere öncelik tanımaktadır.
Ayrıca dijital dönüşüme açık olan tekstil, gıda ve ambalaj sanayi gibi alanlar da robot teknolojisi devlet desteği ile ciddi atılımlar yapma potansiyeline sahiptir.
